Opiekun w domu pomocy społecznej pełni funkcję osoby pierwszego kontaktu wobec osób niesamodzielnych, chorych, niepełnosprawnych, potrzebujących stałej opieki i pielęgnacji, oderwanych przez fakt zamieszkania w instytucjach całodobowych od codziennych kontaktów z rodzinami i bliskimi. Dostrzegając potrzeby i problemy mieszkańców DPS, opiekun współpracuje z zespołem terapeutycznym, tworząc i realizując indywidualne programy oddziaływań skierowanych na osobę korzystającą z pomocy instytucjonalnej. W bezpośredniej opiece nad podopiecznym, realizuje indywidualny plan pracy i opieki, pomaga w zaspakajaniu potrzeb, rozwiązywaniu problemów, wykonywaniu codziennych czynności z zakresu samoobsługi i samopielęgnacji lub pełni funkcje zastępcze. Organizuje osobie podopiecznej czas wolny, umożliwiając samorealizację, rozwój zainteresowań, integrację z rodziną, społecznością lokalną i innymi mieszkańcami DPS lub innej instytucji opiekuńczej.

Zakres zadań zawodowych wymaga od opiekuna określonych kompetencji personalnych i społecznych. Praca z osobą niesamodzielną, chorą i niepełnosprawną wymaga od opiekuna empatii, kreatywności i konsekwencji w realizacji zadań oraz umiejętności kształtowania pozytywnych relacji interpersonalnych w najbliższym otoczeniu osoby podopiecznej.